1. Khái niệm văn hóa doanh nghiệp
Văn hóa doanh nghiệp là toàn bộ các giá trị văn hóa được gây dựng nên trong suốt quá trình tồn tại và phát triển của một doanh nghiệp, trở thành các giá trị, các quan niệm và tập quán, truyền thống ăn sâu vào hoạt động của doanh nghiệp ấy, chi phối tình cảm, nếp suy nghĩ và hành vi của mọi thành viên trong doanh nghiệp để theo đuổi và thực hiện các mục đích của doanh nghiệp.
Cũng như văn hóa nói chung, văn hóa doanh nghiệp có những đặc trưng cụ thể riêng biệt. Văn hóa doanh nghiệp là sản phẩm của những người cùng làm trong một doanh nghiệp và đáp ứng nhu cầu giá trị bền vững. Nó xác lập một hệ thống các giá trị được mọi người làm trong doanh nghiệp chia sẻ, chấp nhận, đề cao và ứng xử theo các giá trị đó. Văn hóa doanh nghiệp còn góp phần tạo nên sự khác biệt giữa các doanh nghiệp và được coi là truyền thống của riêng mỗi doanh nghiệp.
2. Các yếu tố tạo nên khái niệm văn hóa doanh nghiệp vững mạnh
Điều gì tạo nên một nền văn hóa doanh nghiệp? Mỗi nền văn hóa đều sở hữu những nét độc đáo cùng các yếu tố đan cài bao quanh. Nhà báo John Coleman đã nhận định rằng có ít nhất 6 yếu tố tạo nên một văn hóa doanh nghiệp vĩ đại. Việc tích hợp các yếu tố đó có thể là bước đầu tiên để xây dựng một nền văn hóa khác biệt và một tổ chức lâu dài phát triển trường tồn.
2.1. Tầm nhìn
Peter Senge từng nói: “Tầm nhìn là bức tranh trong tương lai mà bạn muốn tạo ra”. Một nền văn hóa vĩ đại luôn bắt đầu với một tầm nhìn đa diện. Từ tầm nhìn đó có thể bao quát ra những mục tiêu xa hơn, rồi từ mục tiêu ấy lại giúp định hướng bước đi rõ ràng hơn. Một doanh nghiệp khi xác định được hướng đi, họ sẽ tiến hành thực hiện từng bước một.
Điều này dễ dàng nhận thấy nhất ở các tổ chức phi lợi nhuận. Tầm nhìn của họ khá đơn giản nhưng nhân văn nên sẽ nổi hơn doanh nghiệp kinh doanh. Đơn cử như Hiệp hội Alzheimer có tầm nhìn “vì một thế giới không có bệnh Alzheimer”. Hay như Oxfam lại có tầm nhìn “vì một thế giới không có đói nghèo”.
Một tuyên bố tầm nhìn tuy là yếu tố đơn giản nhưng lại là nền tảng của cả một văn hóa. Tầm nhìn như là một kim chỉ nam cho mọi quyết định và hành động.
2.2. Giá trị
Cốt lõi của văn hóa chính là giá trị của doanh nghiệp. Mặc dù tầm nhìn cho thấy mục tiêu của doanh nghiệp nhưng nhờ những giá trị ấy làm thước đo, làm tiêu chuẩn để cân chỉnh những hành vi, quan điểm cần thiết để đạt được tầm nhìn đó. Nhiều doanh nghiệp tìm thấy các giá trị của họ xoay quanh chủ đề đơn giản. Ví dụ như nhân viên, khách hàng, tính chuyên nghiệp. Chính sự độc đáo của những giá trị đó góp phần làm nên một văn hóa doanh nghiệp.
McKinsey & Company là một minh chứng. Nơi đây có hẳn một bộ giá trị rõ ràng dành cho tất cả nhân viên và cả công ty. Nó liên quan đến cách công ty hết lòng phục vụ khách hàng, đối xử tốt với đồng nghiệp và luôn chuyên nghiệp. Chúng ta cũng có thể thấy một công ty lớn như Google, giá trị của họ đơn giản chỉ là câu slogan nhưng đó cũng là quy tắc nổi tiếng “Đừng trở thành cái ác – Don’t be evil”. Dĩ nhiên ngoài ra họ cũng có bộ giá trị riêng mang tên “10 điều chúng tôi biết là đúng”. Đó hầu như là các điều luật lưu hành nội bộ trong doanh nghiệp họ.
2.3. Thực tiễn
Các giá trị sẽ trở nên ít quan trọng trừ khi chúng được tôn trọng trong thực tiễn của một doanh nghiệp. Nếu một tổ chức tuyên bố “con người là tài sản lớn nhất của chúng tôi” thì tổ chức ấy nên trực tiếp đầu tư vào con người theo những cách thức mà họ từng tuyên bố.
Công ty Wegman’s (New York) đã đưa ra các giá trị sẽ thực hiện với nhân viên trong tương lai. Đó là “quan tâm” và “tôn trọng”, cũng như vẽ ra một viễn cảnh “một công việc trong mơ”. Sau cùng kết thúc quá trình tiến hành ấy, nó trở thành công ty đứng thứ 5 trong những công ty tốt nhất theo xếp hạng của tạp chí Fortune .
Tương tự như vậy, nếu một tổ chức có giá trị “khá thấp” thì buộc doanh nghiệp ấy phải khuyến khích từ những nhân viên cho tới các quản lý cùng thảo luận đưa ra những ý kiến về “giá trị chung”, tránh sự thụ động cũng như bị ảnh hưởng bởi tiêu cực. Và bất kể giá trị nào của tổ chức, đều phải được cân nhắc dựa trên các tiêu chí đánh giá và các chính sách hoạt động của doanh nghiệp, từ đó mới có thể chuyển hóa “giá trị tinh thần” ấy thành hiện thực.
2.4. Con người
Người nào sẽ đưa ra tầm nhìn? Ai sẽ chia sẻ những giá trị cốt lõi ấy? Nhân sự nào sẽ sẵn sàng và đủ khả năng để thực hiện những giá trị đó?… Nhân tố quan trọng để góp phần xây dựng nền văn hóa mạch lạc trong doanh nghiệp đó chính là con người.
Thế nên các công ty lớn trên thế giới đều có một số chính sách tuyển dụng nghiêm ngặt nhất nhằm tìm ra nhân viên sáng giá cho doanh nghiệp.
Một công ty tốt là luôn có những kế hoạch tuyển dụng các nhân sự không chỉ giỏi mà còn phù hợp với công ty. Vì chính họ sẽ góp phần tạo dựng nên một văn hóa doanh nghiệp. Một công ty nên phỏng vấn từ 8 tới 20 người cho một ví trí tuyển dụng nhằm tránh bỏ sót nhân tài. Một nghiên cứu cho thấy những người ứng tuyển phù hợp với văn hóa công ty sẽ chấp nhận mức lương thấp hơn 7%. Một người sống trong văn hóa họ yêu thích thì họ sẽ gắn bó lâu dài hơn và góp phần củng cố nền văn hóa tổ chức sẵn có.
2.5. Sức mạnh của câu chuyện
Marshall Ganz đã từng là một phần quan trọng trong phong trào lao động nông nghiệp của Caesar Chavez. Ông cũng giúp xây dựng nền tảng tổ chức cho chiến dịch tranh cử tổng thống của Barack Obama năm 2008. Hiện tại ông là giáo sư tại đại học Harvard, một trong những lĩnh vực chính của nghiên cứu và giảng dạy của ông là “sức mạnh của câu chuyện”. Bất kỳ tổ chức nào cũng đều có một lịch sử riêng biệt và một câu chuyện độc đáo.
Và khả năng kết hợp biến nó thành câu chuyện lịch sử chính là một yếu tố cốt lõi của sự sáng tạo văn hóa.
Như Coca-Cola, họ đã truyền lại cho thế hệ sau từ những bài học lịch sử đáng giá. Giờ đây nó trở thành kỷ niệm di sản của chính doanh nghiệp ấy. Hay những câu chuyện đầy thú vị của Steve Jobs đã dần dần tạo dựng nên Apple trở thành thương hiệu thành công nhất trên thế giới.
Bài học lịch sử thông qua những câu chuyện chính là “sức mạnh vô hình”. Nó giúp từng cá thể trong doanh nghiệp hiểu và tiếp bước những thành công, những thành tựu trước đây mà doanh nghiệp đã gầy dựng.
2.6. Môi trường làm việc “mở”
Tại sao Thị trưởng Michael Bloomberg thích để nhân viên ngồi trong một môi trường “thoáng”, chứ không phải là trong những văn phòng riêng biệt với cửa ra vào cách âm? Và tại sao các công ty công nghệ phần lớn lại tập trung ở Thung lũng Silicon? Cũng như các công ty tài chính lại luôn tọa lạc ở London và New York? Có rất nhiều câu trả lời cho mỗi câu hỏi. Nhưng câu trả lời rõ ràng nhất đó là vì nơi ấy cấu hình nên một nét văn hóa.
Kiến trúc mở mang lại nhiều thuận lợi hơn khi làm việc văn phòng, điển hình như sự hợp tác. Một số thành phố và quốc gia có nền văn hóa khác nhau có thể sẽ không tán thành với yếu tố này. Bởi vì văn hóa doanh nghiệp từng nơi từng quốc gia, luôn đa dạng và phong phú. Nếu như ở Mỹ các doanh nghiệp có đặc trưng của tính tự do, phóng khoáng thì còn Nhật các doanh nghiệp có tính kỷ luật, sự tận tụy. Nếu ở Hàn Quốc các doanh nghiệp có nét đặc trưng là trung thành, trách nhiệm, tính cam kết cộng đồng rất cao thì ở Đức các doanh nghiệp thể hiện tính chính xác, thận trọng, kỷ luật và thực tế.
Chính những yếu tố này góp phần làm nên nét độc đáo riêng cho từng văn hóa doanh nghiệp ở từng nơi.
3. Một số ví dụ về văn hóa doanh nghiệp tiêu biểu
3.1 Văn hóa doanh nghiệp của Twitter
Nhân viên của Twitter luôn là những người không ngừng ca ngợi về văn hóa tuyệt vời của công ty họ. Những cuộc họp tổ chức trên tầng thượng, đồng nghiệp thân thiện, giúp đỡ nhau. Mỗi cá nhân trong công ty đều cảm thấy mình là một phần của tầm nhìn phát triển chung.
Những nhân viên của Twitter ở trụ sở chính tại San Francisco còn được cung cấp các bữa ăn miễn phí. Các lớp dạy yoga, và các kì nghỉ không giới hạn. Ở Twitter là các nhân viên cảm giác rằng họ đang làm việc với những người thông minh
3.2 Văn hóa doanh nghiệp của Google
Sẽ là sai lầm nếu nhắc đến văn hóa công ty mà không có cái tên Google. Văn hóa công ty của Google đã vô cùng nổi tiếng trong nhiều năm trở lại đây.
Những bữa ăn miễn phí, kì nghỉ, tiệc tùng cho nhân viên, hoa hồng tài chính. Những buổi thuyết trình bởi lãnh đạo, phòng gym, cho phép mang theo chó vào văn phòng,…. Và rất nhiều điều tuyệt vời khác. Những nhân viên của Google được biết tới như những người tài năng và xuất chúng nhất thế giới.
Do Google ngày càng phát triển, cùng với việc mở các chi nhánh tại các quốc gia,.Việc giữ vững văn hóa này như tại trụ sở chính trở nên khó khăn hơn. Công ty càng lớn, văn hóa này càng phải thay đổi đề phù hợp với nhân viên bản địa và khả năng quản lý.
Tuy vậy, Google vẫn gặp một số phản hồi từ nhân viên rằng họ bị stress do làm việc trong môi trường quá cạnh tranh. Văn hóa công ty chưa giúp họ có được sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống.
Bài học: Kể cả những văn hóa tốt nhất cũng có thể thay đổi để đáp ứng được lợi ích phát triển của toàn công ty. Văn hóa công ty thành công sẽ giúp doanh nghiệp đó thành công.
3.3 Văn hóa doanh nghiệp của Facebook
Cũng giống như Google, Facebook là công ty đã phát triển với một văn hóa công ty độc nhất.
Gống như nhiều công ty khác. Facebook cung cấp đồ ăn, lợi ích cá nhân, không gian làm việc mở, giặt là tại văn phòng, các cuộc đối thoại bàn luận trực tiếp, môi trường cạnh tranh giúp nhân viên học hỏi và phát triển.
Song, Facebook cũng vướng vào những vấn đề tương tự: Môi trường cạnh tranh sẽ dẫn đến stress nặng. Thêm đó, dường như một cấu trúc của tổ chức thiên về tự do, thân thiện với môi trường sẽ thành công ở các doanh nghiệp nhỏ hơn so với doanh nghiệp lớn.
Để đối mặt với thách thức này. Facebook đã xây dựng nhiều phòng hội thảo, nhiều tòa nhà riêng biệt, hàng loạt các khu vực ngoài trời vào giờ nghỉ. Kể cả CEO Mark Zuckerberg đều làm việc trong một văn phòng mở cùng các nhân viên. Mô hình văn hóa phẳng này đã tạo ra sự công bằng trong cạnh tranh.
Bài học: Môi trường cạnh tranh sẽ có cả 2 mặt tốt và xấu. Giải quyết được điểm xấu sẽ giúp doanh nghiệp bạn phát triển.
3.4 Văn hóa doanh nghiệp của Chevron
Chevron là công ty nổi tiếng bởi văn hóa giúp đỡ. Nhân viên luôn đề cao Chevron bởi ở đó họ được tận tình chỉ bảo và hướng dẫn. Chevron thể hiện sự quan tâm của mình tới nhân viên bằng việc cung cấp trung tâm fitness ngay ở trụ sở công ty và có thẻ thành viên lâu dài. Đồng thời là các chương trình về sức khỏe như massage, huấn luyện cá nhân.
Chevron xây dựng những giờ giải lao ngắn trong quá trình làm việc. Những hành động đó của Chevron khiến cho nhân viên cảm thấy được quan tâm và có giá trị.
Bài học: Văn hóa công ty không cần thiết phải có bàn bóng bàn hay bia miễn phí. Đơn giản chỉ cần cung cấp cho nhân viên những tiện ích về sức khỏe, sự giúp đỡ nhiệt tình lẫn nhau.
Nguồn: Interview.com.vn